Was je niet bang dat het echt ging gebeuren?’ Deze vraag is mij tijdens mijn boekpresentatie heel vaak gesteld. Mijn roman 2013 gaat kort gezegd over een mogelijke aanslag op de inhuldigingsdag van Willem Alexander. 
Over een man die zichzelf op 30 april onsterfelijk wil maken door een ultieme daad te stellen. De gevreesde, gestoorde eenling die de veiligheidsdiensten niet in het vizier hebben. En het antwoord is: Ja. Op 30 april was ik gespannen. Toen de familie op het balkon stond, hield ik mijn adem in. En toen Willem Alexander in zijn zware mantel over de Dam liep, stond ik te duimen dat het goed zou gaan. En gelukkig is het uiteindelijk een stralende, onbezorgde dag geworden.
Doorgeslagen Maar als ik de vraag rationeler bekijk, wringt die eigenlijk wel. Want ben ik door dit scenario in een roman te beschrijven, schuldig aan de eventuele uitvoering ervan? Moeten we scenarioschrijvers van populaire tv-series als Dexter, 24 of the Killing, aanspreken op hun verderfelijke fantasieën? En zijn auteurs van boeken als American Psycho of de Millennium trilogie aansprakelijk voor de daden van een doorgeslagen enkeling? Het antwoord op al die vragen is duidelijk: Nee.
Vrijheid Cultuur biedt de vrijheid om sentimenten die in een land leven te benoemen en om de uitwassen van ons gedrag te beschrijven. Aan die vrijheid zijn wel grenzen gesteld. En terecht. Zo is bijvoorbeeld haatzaaien strafbaar en ook ophitsen mag niet. Maar voor de rest moeten culturele uitingen kunnen schuren, spotten, verwonderen of ons de stuipen op het lijf kunnen jagen. Vaak houden vragen ons bezig als; waarom plegen terroristen verwoestende aanslagen? Hoe rechtvaardigen zij de dood van onschuldige burgers? Maar de vraag waarom terroristische acties niet plaatsvinden, is eigenlijk veel interessanter.
Terreur We leven in een vrije, open samenleving waarin terreur niet kan worden uitgesloten. En toch, ondanks alle mogelijkheden, komen terroristische daden maar zeer zelden voor. Gelukkig blijken in Nederland dus maar weinig mensen tot gruwelijke acties in staat te zijn. Of in ieder geval in deze tijd tot zulke acties bereid te zijn.
2013 Met mijn roman 2013 beschrijf ik onze behoefte aan veiligheid. Zowel in sociale relaties als op straat willen we ons veilig voelen. We willen dat onze dierbaren ons koesteren en de staat over ons waakt. We proberen dagelijks gevaren te controleren en risico’s uit te bannen. Maar veiligheid is net als geluk, hoe harder je je best doet het te bereiken, hoe makkelijker het door je vingers glipt. Daarom kan cultuur helpen onze angsten te bezweren.
Monique Koemans 